Verdiepen

Hier vind je achtergrondinformatie bij het thema, voedsel voor je spiritualiteit
en tips voor de geloofsopvoeding.

Wie waren Willibrord en Elisabeth van Thüringen?

Heiligenverhalen zijn altijd een bron van opvoeding en inspiratie geweest voor mensen, klein en groot. Ze gaven nieuwe glans aan wat het evangelie bedoelde. Aan hun verhalen waren feesten en rituelen gekoppeld. Ze hielden de samenleving bij elkaar. Enkele verhalen voor deze maand!  

Het verhaal van Willibrord (7 november)

Willibrord wordt vaak afgebeeld met een kerkje op zijn hand. Niet alleen symbolisch, maar ook omdat hij er veel kerken, kapellen en kloosters liet bouwen.

Willibrord werd in 658 in Engeland geboren als zoon van pas bekeerde ouders en werd als zevenjarige jongen al op school gedaan bij benedictijner monniken, waar hij veel leerde over het christendom. Toen Willibrord vijftien was werd hij zelf monnik. Op zijn 20e vertrok Willibrord naar Ierland, naar een strenge abdij. Hij zou er dertien jaar blijven. Tien jaar later, hij was toen 30 jaar oud, werd hij tot priester gewijd. Zijn grote wens was erop uit te gaan om de Friezen (mensen in onze streken) het christendom te brengen. Die kans kreeg hij in 689, toen Frankische hofmeier Pepijn (een soort koning) het gebied van de Friezen in handen kreeg.

Willibrord reisde in de herfst van 690 met elf of twaalf gezellen naar het land van de Friezen om rond te gaan trekken met de boodschap van Jezus Christus. Maar Willibrord landde in werkelijkheid bij de Schelde, de oude grens tussen het Frankenrijk en Frisia. Vandaar begon hij met zijn kersteningsmissie en trok door een groot gebied dat zich uitstrekte tot België en Luxemburg toe.

Steun
Willibrord organiseerde zijn missionering verstandig. Zo zocht hij eerst de volmacht en bescherming van hofmeier (koning) Pepijn. Ook zorgde hij ervoor dat de paus in Rome hem bevestigde. Hij werd in 695 door paus Sergius I tot ‘Aartsbisschop der Friezen’ benoemd. Een oud Romeins fort in de Utrechtse binnenstad werd zijn zetel. Hofmeier Pepijn kon Willibrord goed gebruiken om pas veroverd gebied kerkelijk in te delen en te besturen. Willibrord bouwde dus behoedzaam aan zijn positie, een groot verschil met de avontuurlijk rondtrekkende Ierse monniken.

Bouw en beheer
Na terugkeer van zijn tweede reis naar Rome bouwde Willibrord twee kerken op het huidige Domplein. De ene wijdde hij aan Sint-Martinus van Tours, de patroon van de Frankische koningen. De tweede aan Sint Salvator, waar de relieken werden ondergebracht die hij uit Rome had meegebracht. Op het Domplein liet hij ook een klooster bouwen met een school.
Willibrord kreeg steeds meer landgoederen aangeboden door de Frankische adel. Zo was hij in staat om de Abdij van Echternach (in Luxemburg) te stichten. In deze abdij bereidde hij zijn missietochten naar Frisia, Thüringen en Denemarken voor. Hij had veel werk aan beheer, bestuur en bouw van kerken en kapellen.

Einde in Echternach
Willibrord raakte hechter met Echternach verbonden. Hij wenste zijn immense bezit dat hij verworven had, bij zijn dood aan de kerk en het klooster van Echternach na te laten. Willibrord schreef in de kantlijn van een kalender de belangrijkste data van zijn missioneringswerk: zijn aankomst in 690 in Francia en bisschopswijding in 695, eindigend met de zinsnede ‘in Dei nomine feliciter’ (in Gods naam gelukkig).
Hij stierf in 739 op 81-jarige leeftijd en werd op eigen verzoek begraven in Echternach.

Ook vandaag nog liggen Willibrords resten in de basiliek van de Abdij van Echternach in een prachtige reliekschrijn.

Het verhaal van Elisabeth (17 november)

Deze prinses werd maar 24 jaar oud, maar wordt alom bewonderd om haar liefdewerk aan zieken en armen. Vandaar dat er zoveel Elisabeth-ziekenhuizen zijn.

De heilige Elisabeth van Thüringen (1207-1231) was de dochter van een Hongaarse koning en koningin. Al op vierjarige leeftijd werd er een huwelijk voor haar ‘geregeld’. Vanaf dat moment werd ze opgenomen in het Duitse gezin van haar toekomstige echtgenoot Lodewijk. In 1221 trad ze daadwerkelijk in het huwelijk met de godvruchtige Lodewijk IV van Thüringen. Ze was zeer gelukkig met hem en ze kregen twee dochters en een zoon.
Elisabeth is begaan met gewone mensen. Tijdens de hongersnood van 1226 staat zij heldhaftig de armen terzijde. Hoewel de familie van haar man het maar niks vindt, gaat zij door met het bakken en uitdelen van broden. Op een dag komt ze op straat de graaf tegen. Die ziet dat ze haar schort gevuld heeft. Hij laat haar het schort openen, maar in plaats van broden ziet hij er rozen in liggen. Deze scene zie je vaak op afbeeldingen van Elisabeth.
Tot haar grote verdriet sterft haar geliefde Lodewijk in 1227 aan de pest. Elisabeth zegt: “De wereld en alles wat het leven aangenaam maakt, is nu dood voor mij”.

Maar het wordt haar door haar schoonfamilie nog moeilijker gemaakt. Omdat ze Lodewijk gezworen had nooit meer met een ander te willen trouwen, weigert ze een huwelijksaanzoek van haar zwager. Deze neemt haar haar kinderen af en zij wordt door de adel beroofd van al haar bezit. Ze wordt ook verdreven uit kasteel de Wartburg, waar ze woont (Ja, het kastel waar later Maarten Luther verblijft). De paus schenkt haar een ander huis, slot Marburg, om in te wonen. In 1229 wordt ze lid van een Franciscaanse orde en gaat ze haar verdere leven de zieken verzorgen in het Franciscaanse ziekenhuis dat ze liet bouwen bij het slot Marburg. Op 24-jarige leeftijd sterft ze op 17 november 1231 op slot Marburg.

Heilig
Haar biechtvader Konrad van Marburg liet haar drie dagen lang opbaren wat zeer ongebruikelijk was in de 13e eeuw. Hieruit kun je opmaken dat hij waarschijnlijk al gauw na haar dood wilde gaan pleiten voor haar heiligverklaring. Elisabeths lichaam werd in een kapel van het door haar opgerichte ziekenhuis bijgezet en steeds meer mensen vertrouwden op haar voorspraak. In 1235 werd zij inderdaad door paus Gregorius IX heilig verklaard. Bij Elisabeths heiligverklaring was keizer Frederik II aanwezig. Hij schonk een kroon voor de vervaardiging van een reliekschrijn.

Elisabeth werd de patroonheilige van de caritas of diaconie, van het land Hongarije, van ziekenhuizen, verpleegsters, bakkers, bruiden, kantklossers, gravinnen, stervende kinderen, bannelingen, bedelaars, wanhopige mensen, weduwen, wezen en weduwnaars. In heel Europa, ook in Nederland en Vlaanderen zijn honderden zieken- en verpleeghuizen naar haar vernoemd. Haar feestdag wordt gevierd op 17 november.

Marjet de Jong