Bidden en vieren

Hier vind je voorbeelden van gebedjes en viermomenten voor thuis,
en informatie over rituelen en tradities.

Kruisweg in corona-tijd

Door het coronavirus lijden we in deze tijd onder ziekte of angst daarvoor, vrees voor de dood, zorgen om onze familie, onze financiën, onze toekomst. Hierdoor komt de lijdensweg van Jezus – zijn Kruisweg – ons dichter op de huid. Het kan troostend zijn om juist in deze Goede Week samen bij de Kruisweg stil te staan.

Nu er geen kerkelijke plechtigheden zijn, vind je hier een Kruisweg om zelfstandig te gebruiken. Je kunt hem meenemen naar een opengestelde katholieke kerk en je eigen ronde maken langs de kruiswegstaties. Ook kun je hem samen rustig voorlezen en beleven aan tafel.

Deze Kruisweg-meditatie is geschreven door theoloog Tim Schilling speciaal voor de corona-tijd. De Kruisweg is een eerlijke, meditatieve confrontatie met lijden en dood, en biedt juist daarom troost. Jezus is ons voorgegaan. Hij die zei: ‘Wees niet bang’, is er nog steeds voor ons, ook nu.

DURF HET AAN!
Bereid je voor op het samen bidden van de Kruisweg op Goede Vrijdag 10 april. Maar een ander moment mag ook. Zorg voor een of meer prints van de tekst voor de voorlezers. Maak je eettafel leeg en schoon. En neem uit deze vier mogelijkheden de opzet die jullie het meest aanspreekt, steeds ‘actiever’:

mogelijkheid 1: Kijktafereel.
Leg centraal een mooie ondergrond (houten schijf/schaal/placemat) neer. Zet of leg daarop enkele dingen mooi neer: een kruisbeeld, een kaars/theelichtje en iets uit de natuur zoals keien/grind/een uitgedroogde bloem of bloembol/een nog kale tak. (Kruisbeeld kan van houtjes of van karton worden gemaakt). Misschien wil je een afbeelding van de lijdende Jezus (kinderbijbel, kunstboek, google), of een Christusicoon erbij leggen. Creëer een plek die de zintuigen tot rust brengt. Houd het bij vijf à zes voorwerpen.
mogelijkheid 2: Afbeeldingen.
Zet een mooie kaars midden op tafel en leg vier of meer uitgeprinte afbeeldingen van de kruisweg neer, gekopieerd uit boeken of van google. Bijvoorbeeld: Jezus voor Pilatus, Jezus met mantel en doornenkroon, Jezus draagt het kruis, valt onder het kruis, ontmoet zijn moeder, de kruisiging, het sterven, de kruisafname, de graflegging.
mogelijkheid 3: Veertien lichtjes
Plaats rondom op tafel veertien theelichten in houders of schoteltjes en leg bij elk een papiertje met cijfer en titel. Zorg voor lucifers. Midden op tafel kun je een simpel rustpunt maken, naar keuze: een dienblad met de berg Golgota van aarde/ een vaasje met takken in de knop/ een woestijn van zand en stenen met doornig plantje/ een opengeslagen Bijbel of kunstboek. Bij elke statie wordt een lichtje aangestoken.

mogelijkheid 4: Symbolen.
Je legt een mooie lap ‘leeg’ neer en hebt voor elke statie een symbool in een open doos. Het symbool wordt neergelegd als het aan de beurt is. (1. Stukje touw met knopen 2. Tak van doornstruik 3. Kruishout en kleine steen 4. Rood en blauw hart, uitgeknipt 5. Hand, uitgeknipt 6. Leeg fotolijstje 7. Middelgrote steen 8. Zakdoekjes 9. Grote steen 10. Dobbelstenen 11. drie grote spijkers 12. Gebroken stuk brood 13. Open crèmepot of olie en wat verbandgaas 14. (witte) steen of bloem. Je kunt als je geen 'echte' symbolen bij de hand hebt, de bovenstaande afbeelding uitprinten en de symbolen uitknippen en in de goede volgorde in een klein mandje of bakje klaarleggen.

Belangrijk:
Spreek van tevoren af wie welk onderdeel van de veertien staties gaat voorlezen.
Voorbeeld van rolverdeling: een ouder kind leest nummer, titel en bijbeltekst (de cursieve tekst hoeft niet hardop); een ander kind laat een afbeelding zien (in opzet 2), steekt waxinelichtje aan (in opzet 3), of legt het symbool middenin (in opzet 4); dan leest mama of papa de meditatie voor; samen bid je de terugkerende ‘Respons’.

Maak er je eigen viering van, zo stil of communicatief als bij jouw gezin past. Praat na de kruisweg even samen na over ieders belevenis.

De kruiswegstaties

Steek de centrale kaars aan.
en maak een kruisteken:
'In de naam van de Vader, en de Zoon en de heilige Geest. Amen.'

1e statie. Jezus wordt ter dood veroordeeld.

Uit het heilig Evangelie volgens Matteüs, hoofdstuk 27,22-23.26
“Pilatus vroeg hun: ‘Wat zal ik doen met Jezus, die Christus genoemd wordt?’ Zij riepen allen: ‘Aan het kruis met Hem!’ Hij hernam: ‘Wat voor kwaad heeft Hij dan gedaan?’ Maar zij schreeuwden nog harder: ‘Aan het kruis met Hem!’
Daarop liet Hij omwille van hen Barabbas vrij, maar Jezus liet hij geselen en gaf Hem over om gekruisigd te worden.”

Overweging:
Ineens is het zover. Het doodvonnis is uitgesproken. Jezus wist het natuurlijk en we weten het allemaal: op een dag zullen we sterven. Maar nu is het heel dichtbij gekomen. Dat kan ons angstig maken!
Heer, help ons om moedig te zijn in het licht van ons eigen sterfelijkheid!

Respons (Psalmen 36, 6):
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw!

2e statie. Jezus neemt het kruis op Zijn schouders.

Uit het heilig Evangelie volgens Matteüs, hoofdstuk 27,27-31.
“Toen namen de soldaten van de landvoogd Jezus mee in het pretorium en verzamelden de hele afdeling rondom Hem. Ze trokken Hem zijn kleren uit en hingen Hem een rode mantel om; ze vlochten een kroon van doorntakken, zetten die op zijn hoofd, en gaven Hem een rietstok in de rechterhand. Toen vielen ze voor Hem op de knieën en bespotten Hem met de woorden: ‘Gegroet, koning der Joden!’ Ze bespuwden Hem, pakten de rietstok en sloegen Hem op het hoofd. Nadat zij hun spel met Hem gedreven hadden, ontdeden ze Hem van de mantel, trokken Hem zijn eigen kleren weer aan, en voerden Hem weg ter kruisiging.”

Overweging:
Soms lijkt het alsof het leven de spot met ons drijft. Wat wij meemaken lijkt zo onterecht of onrechtvaardig. ‘Waaraan heb ik het verdiend, dat dit mij nu overkomt,’ vragen we ons af. Hoe kan de ellende zich op deze manier zo blijven opstapelen?

Respons:
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw!

3e statie. Jezus valt voor de eerste maal onder het kruis.

Uit het boek Jesaja, hoofdstuk 53,4-6
“Waarlijk, het waren onze ziekten die hij op zich nam, en onze smarten, die hij heeft gedragen; wij echter beschouwden hem als een geslagene, door God gekastijd en vernederd. Hij werd doorstoken om onze weerspannigheid, om onze zonden gebroken; hij werd gestraft; ons bracht het vrede, en dank zij zijn striemen is er voor ons genezing.”

Overweging:
Jezus loopt deze weg omwille van ons. Hij is naar de wereld gekomen om ons te verlossen uit de zonde en de dood. Maar Zijn weg – de weg naar het leven – is geen gemakkelijke weg. Toch omzeilt Hij die niet. En Hij vraagt dat wij Hem volgen.

Respons:
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw!

4e statie Jezus ontmoet Zijn Heilige Moeder.

Uit het heilig Evangelie volgens Lucas, hoofdstuk 2,34-35.51.
"Simeon zei tot Maria, de moeder van Jezus: 'Zie, dit kind is bestemd tot val of opstanding van velen in Israël, tot een teken dat weersproken wordt, opdat de gezindheid van vele harten openbaar moge worden; en uw eigen ziel zal door een zwaard worden doorboord."
"Zijn moeder bewaarde alles wat er gebeurd was in haar hart..."

Overweging:
Jezus’ moeder Maria komt Hem tegen, op weg naar zijn dood. Vreselijk is het om je beminde te zien lijden en sterven. Vreselijk is het als je daar niets aan kan doen. En voor diegene die ten onder gaat is het ook hartverscheurend: om te weten hoeveel verdriet jouw lijden en sterven voor anderen betekent.

Respons:
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw.

5e statie. Simon van Cyrene helpt Jezus het kruis te dragen.

Uit het heilig Evangelie volgens Matteüs, hoofdstuk 27,32 en hoofdstuk 16,24.
"Toen ze de stad uitgingen, ontmoetten ze een Cyreneeër, Simon genaamd, en vorderden hem tot het dragen van Jezus' kruis."
"Daarna zei Hij tot zijn leerlingen: 'Wie mijn volgeling wil zijn, moet Mij volgen door zichzelf te verloochenen en zijn kruis op te nemen'."

Overweging:
In ons lijden staan wij niet alleen. God ziet naar ons om, maar familie, vrienden en buren doen dat vaak ook. Dank u wel, lieve Heer, voor uw zorg en voor alle mensen die elkaar te hulp schieten. In deze tijd denken we met name aan alle hulpverleners: aan verpleegkundigen en artsen, aan brandweerlieden en politieagenten en mensen in andere vitale beroepen, en aan mensen die op creatieve wijze eenzame mensen opzoeken. God, geef ons allen hart voor onze medemens. Heilige Geest, geef ons de moed om anderen bij te staan!

Respons:
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw!

6e statie. Veronica droogt het aangezicht van Jezus af.

Uit het boek der Psalmen, psalm 27,8-9.
"Tot U spreekt mijn hart, naar U zie ik op, Uw aanschijn, Heer, tracht ik te zien. Wil uw gelaat niet verbergen voor mij, verstoot mij, uw dienaar, niet in uw gramschap. Want U bent mijn helper, verjaag mij dus niet, verlaat mij niet, God mijn Verlosser."

Overweging:
De naam Veronica – vera icona – betekent ‘ware afbeelding’. Volgens een oude traditie verschijnt op de zweetdoek waarmee zij het gezicht van Jezus afdroogt een afbeelding van Zijn gelaat. In dit verhaal zien we een samenvatting van het christelijk geloof. Door Jezus maakt God zich één met het gelaat van de lijdende mens. Jezus verzoent de gevallen mens met God.

Respons:
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw!

7e statie. Jezus valt voor de tweede maal.

Uit het boek van de Klaagliederen, hoofdstuk 3,1-2.9.16.
"Hoe heb ik onder de slagen van zijn toorn geleden. In het donkerste duister heeft Hij mij gedreven. Mijn weg heeft Hij opgebroken, met stenen versperd."
"Hij drukte mij neer in het stof, mijn tanden gaan stuk op het kiezel."

Overweging:
Tijdens de ziekte, tijdens deze periode van isolatie en zorg, worden mensen steeds zwakker; ze raken uitgeput. En ook als mensen niet ziek zijn, weten ze soms niet hoe lang ze de situatie thuis of in het gezin kunnen uithouden. Hoe lang, Heer, zal dit duren? Hoe lang zullen zij – zullen wij – dit volhouden?

Respons:
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw!

8e statie. Jezus troost de wenende vrouwen.

Uit het heilig Evangelie volgens Lucas, hoofdstuk 23,28-31.
"Jezus keerde zich tot hen en sprak: 'Dochters van Jeruzalem, weent niet over Mij, maar weent over uzelf en over uw kinderen. Weet dat er een tijd zal komen waarop men zeggen zal: Gelukkig de onvruchtbaren, wier schoot niet heeft gebaard en wier borst geen kind heeft gevoed. Dan zal men tot de bergen zeggen: Valt op ons, en tot de heuvels: Bedekt ons. Want als men zo doet met het groene hout, wat zal er dan met het dorre gebeuren?'"

Overweging:
Jezus waarschuwt voor blindheid en sentimentaliteit. Zien we werkelijk wat we zouden moeten zien in deze situatie? Met betrekking tot de huidige pandemie zouden we ons kunnen afvragen: maken we ons nu alleen zorgen, omdat deze crisis direct onszelf raakt? Want ellende en lijden in de wereld hebben we altijd, en we komen lang niet altijd in actie. En in hoeverre draagt onze eigen zondigheid en gebrokenheid bij aan het lijden van anderen?

Respons:
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw!

9e statie. Jezus valt voor de derde maal.

Uit het boek van de Klaagliederen, hoofdstuk 3,27-32.
"Goed is het zijn juk van jongs af te dragen. Hij zit eenzaam en zwijgt, als de Heer het oplegt, het gezicht naar de grond, maar uitkomst verwachtend. Hij biedt zijn wang, wie hem slaat, hij laat zich honen. Want hij weet dat de Heer niet voor altijd verstoot, dat hij droefheid geeft, maar ook genadig zich weer ontfermt."

Overweging:
Onze levensweg is een uitputtende weg. Hoe ouder we worden, des te zwakker wordt ons lichaam. Maar ook onze geest kan uitgeput raken. Soms lijkt het alsof het leven gewoon te veel voor ons is. Maar altijd mogen wij een beroep doen op de Bron van het leven. Heer, help ons om weer op te staan en verder te gaan op de weg die U ons wijst!

Respons:
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw!

10e statie. Jezus wordt van Zijn klederen beroofd.

Uit het heilig Evangelie volgens Matteüs, hoofdstuk 27,33-36.
“Gekomen op een plaats die Golgota genoemd wordt - dat wil zeggen Schedelplaats - gaven ze Hem met alsem gemengde wijn te drinken. Nadat ze Hem gekruisigd hadden, verdeelden ze zijn kleren onder elkaar door er om te dobbelen; en daar neergezeten bleven ze de wacht bij Hem houden.”

Overweging:
Ons leven eindigt net zoals het begint. Uiteindelijk valt onze bescherming weg en zijn we naakt en kwetsbaar als een kind. Aan het einde van ons leven doemt de vraag op: Heer, heb ik geleefd zoals U dat wil?

Respons:
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw!

11e statie. Jezus wordt aan het kruis genageld.

Uit het heilig Evangelie volgens Matteüs, hoofdstuk 27,37-42.
"Boven zijn hoofd bracht men een opschrift aan met de reden van zijn veroordeling: 'Dit is Jezus, de koning der Joden.' Samen met Hem werden ook twee rovers gekruisigd, de een rechts de ander links. Voorbijgangers hoonden Hem, terwijl ze het hoofd schudden en zeiden: 'Gij daar, die de tempel afbreekt en in drie dagen weer opbouwt, red Uzelf; als Gij de Zoon van God zijt, kom dan van dat kruis af!" In dezelfde geest zeiden de hogepriesters met de Schriftgeleerden en oudsten spottend: 'Anderen heeft Hij gered, maar zichzelf kan Hij niet redden. Hij is toch de koning van Israël. Laat Hem nu van het kruis afkomen, dan zullen we in Hem geloven."

Overweging:
Dit leven brengt fysieke kwelling met zich mee. Voor veel mensen in de wereld is dit een dagelijkse werkelijkheid. Zijn lijden onder honger, ziekte, misbruik en geweld. In deze tijd van het coronavirus denken we actiever aan alle mensen die – thuis of op straat of in kampen of in ziekenhuizen – pijn ondergaan, lichamelijke pijn of geestelijke pijn. Jezus, Beschermer en Goddelijke Geneesheer, verlicht deze pijn!

Respons:
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw!

12e statie. Jezus sterft aan het kruis.

Uit het heilig Evangelie volgens Matteüs, hoofdstuk 27,45-50.54.
"Vanaf het zesde uur vier er een duisternis over het hele land, tot aan het negende uur toe. Omstreeks het negende uur riep Jezus met luider stem uit: 'Eli, Eli, lema sabaktani?', dat wil zeggen: 'Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?' Enkelen uit de omstanders die het hoorden, zeiden: 'Hij roept om Elia!' Onmiddellijk daarop ging een van hen een spons halen, drenkte die in zure wijn, stak ze op een rietstok en bood Hem te drinken. Maar de anderen zeiden: 'Laat dat! Wij willen eens zien of Elia Hem komt redden.' Jezus slaakte andermaal een luide kreet en gaf de geest. De honderdman en die met hem bij Jezus de wacht hielden, werden bij het zien van de aardbeving en wat verder gebeurde door een grote vrees bevangen en zeiden: 'Waarlijk, Hij was een Zoon van God".

Laten we een moment nemen van stil gebed. Je kunt bijvoorbeeld even neerknielen.

Overweging:
Zelfs in de eenzaamheid van het sterven is Jezus met ons solidair. Ook Hij kent de vrees voor de dood, de ervaring door God verlaten te zijn. De mens sterft. Wij kunnen er niet omheen. Sterven is onderdeel van ons leven.

Respons:
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw!

13e statie. Jezus wordt van het kruis afgenomen.

Uit het heilig Evangelie volgens Matteüs, hoofdstuk 27,54-55.
"De honderdman en die met hem bij Jezus de wacht hielden, werden bij het zien van de aardbeving en wat verder gebeurde door een grote vrees bevangen en zeiden: 'Waarlijk, Hij was een zoon van God.' Er waren ook vele vrouwen bij, die op een afstand toekeken; zij waren Jezus vanuit Galilea gevolgd om voor Hem te zorgen."

Overweging:
De doden begraven ofwel zorg voor de doden is een werk van barmhartigheid. Maar in deze tijd van gevaar voor besmetting loopt de zorg voor overledenen heel anders. Menige begrafenis is een klein, eenzaam gebeuren. Laten we bidden voor alle overledenen, en met name voor al diegenen die in hun laatste dagen verwijderd zijn van familie en vrienden.

Respons:
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw!

14e statie. Jezus wordt in het graf gelegd.

Uit het heilig Evangelie volgens Matteüs, hoofdstuk 27,59-61.
"Jozef nam het lichaam, wikkelde het in een smetteloze lijkwade en legde het in zijn graf dat hij pas in de rots had laten uithouwen. Nadat hij een grote steen voor de ingang van het graf gerold had, ging hij heen. Maria Magdalena en de andere Maria waren erbij en zaten tegenover het graf."

Overweging:
Heer Jezus, het graf waarin U gelegen heeft, is later leeg gevonden. Ons geloof is gebouwd op de verkondiging van Uw verrijzenis. Help ons om daarin te geloven. Help ons om ons eigen kruis op te nemen in dit leven, opdat wij eeuwig met U en met al onze dierbaren mogen leven in de Hemel. Dank U voor ons leven en voor ons geloof. Sterk ons! Geef ons Uw Heilige Geest!

Respons:
Hemelhoog, Heer, is uw liefde,
tot in de wolken reikt uw trouw!

Slotgebeden:
Onze Vader….
Wees gegroet…
In de naam van de Vader, en de Zoon en de heilige Geest. Amen.

------

De teksten van de lezingen zijn van www.rkdocumenten.nl.

De illustraties komen uit verschillende kinderbijbels.
De illustraties bij de intro-tekst, statie 6 en 9 zijn van Els Egeraat.

Dank aan Mirjam Spruit en Marjet de Jong voor aanvullingen en verbetering.
Auteur: © 2020, Tim Schilling, Centrum voor Parochiespiritualiteit www.parochiespiritualiteit.org