Kijktafels

Hier vind je inspirerende voorbeelden van hoe je kunt kijken en spelen passend bij het thema,
het seizoen en de feesten in deze tijd.

Met hoofd, hart en handen

In de veertigdagentijd staat iedere week een woordpaar centraal. Je kunt deze themawoorden zien als twee polen waartussen iedereen zich beweegt. Je bewust worden waar je hoofd, hart en handen op gericht zijn, en hoe je daar misschien ook andere keuzes in zou kunnen maken. Bij elke week hebben we een bijbelverhaal gekozen uit het evangelie van Lucas dat dit thema verduidelijkt.
De zes vastenthema"s zijn: druk - aandachtig; rommel - ruimte; te veel - genoeg; verslaafd - vrij; zorgen maken - vertrouwen op God; ik - de ander.



Wat heb je nodig
* een paarse lap/placemat
* een grote schaal of dienblad gevuld met zand
* een groot hart
het houten hart is een snijplank, gekocht in de webwinkel van de PKN. Ga naar...; maar je kunt ook een groot rieten hart gebruiken.



Als je speciale kijktafels wilt maken voor de dagen van Goede Week (14-19 april, zie elders op de site) dan heb je wel een hart nodig dat rechtop kan staan. Doe je dit niet, dan kun je eventueel ook een hart in het zand tekenen of een hart maken met behulp van glassteentjes. Ik heb voor de kijktafels die je in deze bijdrage ziet verschillende 'soorten' harten gebruikt.













* een paarse onderzetter 'Om een betere wereld' uit de laatste druk van het koffertje 'Beginnen maar!' maar je kunt deze onderzetter ook zelf (na) maken m.b.v. stevig paars karton.
* een waxinelichtje in een - paarse - glazen houder
* een klein (poppenhuis)poppetje
* mini-schoolbordjes + krijtje of kaartjes van stevig papier
In de serie kijktafels in deze bijdrage heb ik verschillende soorten 'bordjes' gebruikt.
* een lange satéprikker en vier kleine prikkertjes + plakband
* een kraal

De veertigdagentijd begint meteen na carnaval, op 5 maart, Aswoensdag.
Verzamel de spullen die nodig zijn voor de kijktafel en zorg ervoor dat je kijktafel op de eerste zondag van de Veertigdagentijd (9 maart) klaarstaat.

In de rubriek Vieren vind je een kleine mini-viering waarmee je jullie maaltijd (zie rubriek Tips) zou kunnen beginnen. De kijktafel speelt in deze mini-viering een rol, samen met een couplet van ons versje (zie Voorleeshoek), een gebedje (zie Vieren) en het bijbelverhaal (zie Verhalen vertellen) van de week.

Werk je graag met de Bijbel? Bij deze serie kijktafels past elke week een bijbelverhaal. In de rubriek 'Verhalen vertellen' gaan we dieper op dit verhaal in. Ook geven we voorbeelden van kinderbijbels waar dit bijbelverhaal in staat.

WEEK 1 (9-15 maart) : DRUK - AANDACHTIG
Maria en Marta (Lucas hoofdstuk 10, 38-42)



Vul de schaal met zand en zorg ervoor dat het houten hart bijna begraven is in het zand. Je ziet alleen de contouren van het hart. Dit hart staat symbool voor de gouden regel die voor joden en christenen het fundament vormt van hun geloof: "Gij zult de Heer uw God beminnen met geheel uw hart en met geheel uw ziel, met al uw krachten en geheel uw verstand; en uw naaste gelijk uzelf."

Maak het zand dat je ziet mooi vlak. Zet de schaal op een paarse lap stof. Op deze kijktafel is dit een paars, linnen servet. Paars is de liturgische kleur van de veertigdagentijd. Deze kleur staat voor inkeer en bezinning.



Zet de onderzetter en het lichtje in de - paarse - glazen houder op het hart. Als je het lichtje aansteekt, komt de kijktafel tot leven.



Het poppenhuis-poppetje heeft een hoofd en ook handen. Maar het hart kan je niet zien. Plak daarom een klein hartje op de kleding en zet het poppetje op de kijktafel. Het poppetje helpt iedereen die naar de kijktafel kijkt zich te identificeren met datgene wat er op de kijktafel gebeurt: hoe verhoud jij je tot het thema van de week?



Schrijf op twee kleine schoolbordjes de woorden 'DRUK' en 'AANDACHT(IG)'. Zet ze aan weerszijden van het hart in het zand op de kijktafel. Een schoolbord heeft te maken met 'leren', met je hoofd dus. Want de kijktafel gaat over hart, handen en hoofd!

Het thema 'druk-aandacht' staat centraal in het verhaal van Lucas over de drukke, bezige Marta en haar zus Maria die stil en aandachtig bij Jezus zit en naar hem luistert. Lees het verhaal bijvoorbeeld op zondag voor. Zet de kinderbijbel daarna bij dit verhaal opengeslagen achter de schaal. De kinderbijbel die je ziet is 'Op weg'. In de rubriek 'Verhalen vertellen' gaan we dieper op dit verhaal in en worden er ook andere kinderbijbels genoemd waarin je dit verhaal kunt vinden.



Praat met elkaar in de loop van de week - enkele keren - over dit thema. Enkele suggesties:
- Wat is het verschil tussen druk en aandachtig zijn? Neem het versje in de voorleeshoek erbij. Dat kan hierbij helpen.
- Sta een paar keer per dag als het ware even stil en denk even na. Ben ik nu druk of aandachtig met dit bezig? Hoe voel dat verschil van binnen?
- Wat vind je het fijnste? Druk ergens mee bezig zijn of rustig? Wanneer is het juist goed om druk te zijn en wanneer aandachtig?
- Praat na over het verhaal van Maria en Marta. Op wie lijk je het meeste? Wie zou jij willen zijn in dit verhaal? Zou je ook soms Maria kunnen zijn en soms Marta? Heb jij ook deze twee kanten in je? Wat vind je daarvan?
- Wil je (soms) iets 'opschuiven'? Vind je jezelf misschien 'te druk' of juist 'te aandachtig'?
- Bij welke dingen die je morgen gaat doen wil/moet je 'aandachtig' zijn en wanneer zou je juist 'druk' willen/moeten zijn ?
- Zou je hierover iets aan God willen vragen of ergens voor willen bedanken?

__________

WEEK 2: (16-22 maart): ROMMEL - RUIMTE
Verhaal van de rijke jongeling en de kameel die niet door het kleine poortje past (Lucas hoofdstuk 18, 18-30)











In plaats van schoolbordjes kun je ook zelf kaartjes maken. De tekst-kaartjes zijn uitgeprint op normaal papier en uitgeknipt. De thema-woorden van de week ' rommel' en 'ruimte' zijn in een denk-wolkje gezet. Want je 'denken' speelt een rol naast je gevoel en handelen, zeker als je erover wilt nadenken. Zet de gedachten-wolkjes stevig in het zand.



Grote en kleine mensen verzamelen veel spullen om zich heen. De vastenperiode was in het verleden niet voor niets de tijd van de 'grote schoonmaak'. De kasten werden leeggehaald en de planken schoongemaakt. Speelgoed, boeken, c.d.'s, servies, andere spullen... alles gaat door je handen. Daarbij kun je je afvragen of je het echt nodig hebt. Wat kan gerepareerd, wat is overbodig? Wordt het nooit meer gebruikt, wordt er nooit meer mee gespeeld? Wie zou hier blij mee zijn of heeft het nodig? Kan ik het weggeven of (gratis) op Marktplaats aanbieden? Als het overbodig is geworden en er is niemand aan wie je het kunt geven, kun je het naar de kringloopwinkel brengen.



Het is met ons soms als met die rijke jongeling die geen afstand kan doen van zijn bezit. Dat bezit neemt hem zo in beslag, dat hij geen volgeling kan worden van Jezus. Veel spullen die je aandacht vragen maken je leven vol. Hoe waardevol ze soms ook zijn, ze kunnen aanvoelen als rommel, omdat je niet meer weet wat echt, noodzakelijk of belangrijk is in je leven. Soms lijken we op die volgeladen kameel, die met zijn kostbare zadel vol mooie spullen echt niet door het kleine poortje paste in de stadsmuur van Jeruzalem. Weet je hoe dat poortje heette: 'Het oog van de naald'!



Bij de kijktafel staat het boekje open van Nick Butterworth & Mick Inkpen, Acht verhalen van Jezus.
Praat deze week eens met elkaar over wat jullie allemaal hebben en misschien teveel van het goede is. Ga samen aan de slag en schep orde. Maak ruimte in de kasten en planken, zoek het speelgoed uit en geef alles een goede bestemming. Zo maak je niet alleen ruimte in je huis, maar ook in je hoofd en hart voor wat er echt toe doet.


__________

WEEK 3 (23- 29 maart): TE VEEL - GENOEG
De boer die steeds grotere schuren wil bouwen (Lucas hoofdstuk 12, 13-21)



Schrijf de woorden die in deze derde week van de Veertigdagentijd centraal staan op twee schoolbordjes: 'Veel' en 'Genoeg'. We kennen allemaal de verleiding van steeds meer, groter, nieuwer, mooier naar nog meer groter, nog nieuwer, nog mooier. Een gewone pizza is niet genoeg, hij moet extra large zijn. Ons mobieltje dat het eigenlijk nog prima doet, zou wel wat extra gadgets kunnen gebruiken. We willen liever merkkleding en schoenen dragen dan iets gewoons, laat staan iets dragen wat een ander al gedragen heeft. We willen meer verdienen, een groter huis, een betere auto of meer likes op Facebook...



Je kunt iets toevoegen aan de kijktafel. Zet op twee steuntjes gemaakt van kleine cocktailprikkertjes en plakband een lange cocktailprikker en rijg hieraan een kraal. Zet deze 'balans-kraal' tussen de twee bordjes in.



Je hebt zo een soort 'schaal' waarop je met de kraal kunt aangeven in welke mate je die dag of op dat moment bezig bent geweest met gedachten over 'veel, meer, beter, mooier, groter'. Of bezig bent geweest met hoe je die gedachten kunt stoppen en gedacht hebt 'nee, het is goed zo, genoeg is genoeg'.
Dit hulpmiddeltje werkt niet voor iedereen. Laat het achterwege als je kinderen last van faalangst hebben of als het als een competitie zou worden gezien. Het gaat niet om beter of slechter, het gaat om bewustwording en een goede balans vinden!



Jezus' verhaal over de boer die steeds meer producten wil verbouwen en daarvoor telkens een nieuwe, grotere schuur gaat bouwen, past goed bij deze derde week. Op de kijktafel zie je de pagina van het verhaal 'de rijke boer' uit 'Acht verhalen van Jezus'. De boer bekijkt de nieuwe bouwtekening voor een nog grotere schuur met een big smile.



Praat deze week met elkaar over wanneer iets genoeg is. Wat is 'te veel' van het goede' ? Je kunt het vastenactieproject introduceren, waar mensen geholpen worden die ernstig dingen te kort komen. Bijvoorbeeld: schoon water, medische zorg, scholen, leermiddelen, medicijnen....
Wat zouden jullie kunnen doen om te helpen? Je zou extraatjes bij het eten kunnen weglaten, bijvoorbeeld het toetje. Je kunt iets wat bij jullie eigenlijk 'te veel' is verkopen en het geld voor het vastenactie-project bestemmen. Je kunt heitje-voor-een-karweitje gaan doen, een sponsorloop organiseren, iets wat je zelf gebakken of gemaakt hebt verkopen, een gedeelte van je zakgeld in de vastenactie-pot doen. Wees creatief...

__________

WEEK 4 (30 maart- 5 april): VERSLAAFD - VRIJ
Jezus en Zacheus (Lucas hoofdstuk 19, 1-10)



Deze week staat het woordpaar 'verslaafd-vrij' centraal in ons denken, voelen en handelen. Waaraan ben jij verslaafd? Het hoeft niet alleen te gaan om eten, alcohol of roken. Al zijn er veel kinderen en volwassenen die bijvoorbeeld niet van chocola kunnen afblijven of van de chips. Weer anderen eten teveel pindakaas of willen elke dag roze koeken, dropjes of lusten alleen maar cola. Maar ook aan bepaalde gewoontes kun je verslaafd zijn: niet kunnen stoppen met computergames, elke minuut je mobieltje willen checken op berichten, tot diep in de nacht detectives lezen, duimzuigen of nagelbijten. Je kan aan niets anders denken: je zit vast in een patroon van verslaving. Je hebt geen vrije keuze meer. Je bent niet meer vrij.



Het zou een leuk experiment zijn om samen met behulp van de rode kraal te bepalen waar jij verslaafd aan bent, of waar anderen vinden dat jij verslaafd aan bent. Kies om de beurt iets waaraan je verslaafd kan zijn en laat de anderen aangeven in hoeverre jij er verslaafd aan bent of dat je je er 'vrij' tegenover staat. Kies bijvoorbeeld roken, drop, je mobieltje enz. Hou het respectvol en kies ook voor verrassende onderwerpen als knuffelen, schoonmaken, zingen e.d. Waar komen de verschillen in beleving vandaan?



Het bijbelverhaal van de week is het verhaal van de ontmoeting van Jezus met Zacheüs. Zacheüs is verslaafd aan geld. Hij doet alles om aan meer geld te komen en is daarbij zelfs oneerlijk. Je ziet de afbeelding uit de Prentenbijbel van Marijke ten Cate.



__________

WEEK 5 (6-12 april): JE ZORGEN MAKEN - VERTROUWEN OP GOD
Over de vogels in de lucht en de bloemen op het veld (Lucas hoofdstuk 12, 22-34)

In week 5 willen we ons bewust worden van het feit of we ons vaak zorgen maken of zelfs overbezorgd zijn, in plaats van de vertrouwen op God



Sommige kleine en grote mensen zijn echte tobbers. Ze zien eerder de zwarte kanten van de zaak, hoe iets verkeerd kan aflopen, hoe moeilijk iets kan zijn, of kan mislukken. Er zijn voor hen meer problemen dan kansen. Ze voelen zich er vaak alleen verantwoordelijk voor. Er zijn ook grote en kleine mensen die totaal in beslag worden genomen door de gewone beslommeringen en zorgen van alledag: wat zullen we eten of drinken, wat trekken we aan?



Anderen zijn altijd optimistisch, zien de kansen of mogelijkheden en denken vaak: 'dat zien we later dan wel'. Maar ook zijn er mensen en kinderen die God betrekken bij hun leven en daarom een soort basisvertrouwen hebben en goede hoop.



Het bijbelverhaal van deze week heeft het over de vogels, die niet zaaien en maaien of verzamelen in schuren. En toch zorgt hun hemelse vader voor hen. "Niemand heeft door te tobben ook maar een el aan zijn leven kunnen toevoegen", zegt Jezus. "Richt je op wat echt belangrijk is, namelijk het Rijk van God."

Praat samen over waar jij/jullie je bezorgd over maken. Helpt dat echt? Hoe zou je het anders kunnen doen?

Lees het verhaal uit de Bijbel voor, het staat in het evangelie volgens Lucas, hoofdstuk 12 vers 22 tot en met vers 34. De kinderbijbel staat open bij een plaat over de 'zaaier die uit zaaien ging' i.v.m. de vogels.



__________

WEEK 6 (de Goede Week 13- 19 april) : IK - DE ANDER
De barmhartige Samaritaan (Lucas hoofdstuk 10, 25-37) en/of de verhalen van de Goede Week

Schrijf op de twee schoolbordjes (deze bestaan er ook in hartvorm) de twee woorden 'Ik' en "Ander' en zet ze aan weerszijden van het grote hart in het zand. Je kunt de 'balans-kraal' - gemaakt van de satéstokjes en een kraal- toevoegen, maar het hoeft natuurlijk niet.



Leg op Palmzondag een buxustakje op de kijktafel als herinnering aan Jezus' intocht in Jeruzalem. Deze takjes worden altijd uitgedeeld in de zondagsviering. Vaak is er op deze dag een gezinsviering.



Deze week willen we op maandag en dinsdag nadenken over hoe we ons verhouden tot de naaste (de ander), God en onszelf. Wie staat er centraal in ons denken, ons hart en ons handelen. Vaak zal dat wisselen. Soms ben je alleen met jezelf bezig, gewoon omdat dat nodig is, bijvoorbeeld als je je wast en aankleedt, soms zonder noodzakelijke reden. Soms ben je gewoon - zonder er echt bij stil te staan - met de ander bezig, bijvoorbeeld als je samen speelt of elkaar met iets helpt, soms echt heel bewust.













Soms zal de kraal in het midden staan, precies tussen 'ik' en 'ander' in.



Een Schriftgeleerde vraagt aan Jezus wat hij moet doen om het eeuwig leven te verwerven. Jezus vraagt dan aan hem wat het voornaamste gebod is. Dat weet de Schriftgeleerde natuurlijk: "Gij zult de Heer uw God beminnen met geheel uw hart en met geheel uw ziel, met al uw krachten en geheel uw verstand; en uw naaste gelijk uzelf."
"Maar wie IS mijn naaste?' vraagt de geleerde.
Dan vertelt Jezus het verhaal van de barmhartige Samaritaan. Daarin legt Jezus aan de geleerde op verrassende wijze uit, wie de naaste is. Een man wordt overvallen door rovers en ligt gewond langs de kant van de weg. Twee mensen die langskomen zien hem wel, maar lopen met een grote boog om hem heen. Dan komt er een Samaritaan langs (een buitenlander die zich niet aan de joodse wet van de naastenliefde hoefde te houden). Hij ziet de man liggen, krijgt medelijden met hem en gaat naar hem toe om hem te helpen.



De buitenlander verzorgt de wonden van het slachtoffer, brengt hem op zijn ezel naar een herberg en zorgt ervoor dat hij daar kan herstellen. Pas dan vervolgt hij zijn weg. Einde verhaal. 'Wie was nu de naaste?' vraagt Jezus.
Tja, de schriftgeleerde kan niet anders zeggen dan dat de naaste van de man die overvallen was door rovers, degene is die barmhartig was en voor hem zorgde!



Zet op maandag en dinsdag de kinderbijbel open bij het verhaal van de Barmhartige Samaritaan. Op de foto zie je de Kijkbijbel van Kees de Kort. Praat aangepast aan de leeftijd van je kinderen met je kinderen over dit verhaal.

Op woensdag in deze zesde week verplaatsen we ons naar Jeruzalem waar Judas teleurgesteld is, dat Jezus niet degene is die Israël gaat bevrijden van het juk van de Romeinen Hij besluit hem over te leveren aan de Joodse religieuze leiders.
Iedere dag van de Goede Week voegen we een symbool toe aan de kijktafel. Welke dat zijn vind je in een de aparte bijdrage in deze editie: Goede Week-Pasen; met hoofd, hart en handen.

EK