Verdiepen

Hier vind je achtergrondinformatie bij het thema, voedsel voor je spiritualiteit
en tips voor de geloofsopvoeding.

Kriebelbeestjes volgens de microbioloog

Geloven thuis vroeg dokter Thecla Hekker, arts-microbioloog, om iets te vertellen over kriebelbeestjes. Ze geeft een heleboel interessante weetjes!

Wat zijn er veel kriebelbeestjes in de natuur. Jullie hebben er al veel gezien. Allemaal nuttige kleine diertjes, meest insecten, die honing maken, bloemen bestuiven, luizen opeten, allerlei ‘rommel’, dode bladeren enzo, opruimen.

Kriebelbeestjes OP jou 

Soms kom je een kriebelbeestje tegen dat kan steken, bijten en zuigen. Je kent er vast wel een. 
Zo eentje die zoemend rondvliegt terwijl je net bijna in slaapt valt. Dat is een vrouwtjesmug die zwanger is en op zoek is naar bloed voor haar eitjes. Ze heeft een aantal piepkleine rietjes in haar steeksnuit waarmee ze de huid doorboort, kan zoeken naar een bloedvat, speeksel met antistollingsmiddel inspuit en vervolgens bloed gaat zuigen. Dat speeksel van de mug geeft bij ons de vervelend jeukende bultjes.
Daarna gaat het vrouwtje weer naar buiten om haar waterafstotende ei-pakketjes te leggen in stilstaand water in de tuin. Daar komen al naar een paar dagen muggenlarven uit, die ondersteboven onder het wateroppervlak hangen. Na drie weken veranderen deze in een komma-vormige pop die met de kop aan het wateroppervlak hangt. 

Na drie dagen scheurt de rug ervan open en komt er een direct volwassen mug uit. Gelukkig zijn de meeste muggen in Nederland huis-tuin-en-keuken muggen die geen infectieziektes kunnen overdragen. Maar in tropische landen komen bepaalde muggen voor die bijvoorbeeld malaria of knokkelkoorts kunnen overdragen. 
Gelukkig kun je voorkomen dat je gestoken wordt door bijvoorbeeld onder een klamboe te slapen of horren voor de ramen te plaatsen. Heel veel soorten muggen steken alleen als het donker begint te worden en ’s nachts. Ze drinken trouwens het liefst bloed van varkens of vogels.

LUIS

Een ander kriebelbeestje dat je kent, vooral van school, is de hoofdluis. 

Vraag: Wie kan raden of dit een mannetje of een vrouwtje is?
Antwoord: Het is een mannetje. Dat zie je aan het piemeltje.

Dit insect van nog geen halve centimeter groot, leeft van mensenbloed, dus zowel de mannetjes als de vrouwtjes en zelfs de net uit het eitje gekropen nimfen doen dat. Ook hier voel je de steek niet maar heb je last van jeuk door het speeksel dat de luis inbrengt voordat die bloed gaat zuigen. Hoofdluis zit alleen op een hoofd met haar, want heeft haar nodig om zich aan vast te houden. Ze eten zes keer per dag en doen verder niks. Ze kunnen niet vliegen of springen. Het zwangere vrouwtje ‘legt’ haar eitjes door ze vast te plakken aan een haar, vlakbij de huid, zodat haar kleintje direct na het uitkomen bloed kan gaan zuigen. Dat vastplakken gebeurt met zeer sterke lijm, hadden we die maar ook voor andere lijmklussen! De eierschaal, de neet, blijft vastgeplakt, ook na behandeling met luizenshampoo. Daarom moet je speciale netenshampoo gebruiken. Wat ook helpt is water verdund met een scheut azijn om de lijm op te lossen en de neten weg te krijgen.
Luizen zijn inmiddels resistent geworden tegen de meest gebruikte luizenshampoo met een middel dat insecten doodt. Dus is het beter een shampoo op siliconenbasis te gebruiken. Dat legt een laagje rondom de luis zodat de luis stikt. Verder is het belangrijk het haar vaak te controleren. Je kent de luizenteams op school. Als er bij het luizenpluizen een luizenbol is gevonden moet het net gewassen haar met conditioner behandeld worden en daarna nat gekamd met een goede, metalen luizen- en netenkam. Meer lezen: 

https://www.rivm.nl/hoofdluis

Kriebelbeestjes IN je huid
Er zijn ook beestjes die jeuk of andere problemen veroorzaken maar die niet bij de insecten horen, de zogenaamde spinachtigen. Over twee soorten wil ik iets vertellen. 

MIJT

De mensenschurftmijt is een piepklein, met het blote oog bijna niet te zien, spinachtig diertje dat leeft op én in de huid van mensen. Als je er mee besmet bent geeft alleen het zwangere vrouwtje problemen. Dit gaat zo: een mannetje paart met een vrouwtje en gaat daarna dood. Het zwangere vrouwtje graaft zich in de huid in. Dit doet ze in de bovenste laag van de huid, die hoornlaag heet. Daarin zitten geen zenuwen dus vandaar dat je er niets van voelt. De stofjes die ook dit kriebelbeestje in haar speeksel heeft, helpen haar met het zacht maken van de huid. Zo kan ze met haar graafpootjes een gangetje graven. Elke dag legt zij een paar eitjes en poept ze natuurlijk ook. Ze leeft van dode huidcellen en huidvocht. Ze zuigt geen bloed. Een paar weken nadat zo’n mensenschurftmijt in je huid zit krijg je jeuk, omdat je lichaam het eerst niet als een probleem herkent. Ze kunnen buiten het lichaam nauwelijks blijven leven. Als je jeuk hebt en de dokter denkt aan schurft moet eerst goed gekeken worden of het wel echt schurft is. Daarna krijg je een paar keer zalf en soms ook pillen. Er moeten maatregelen in huis worden genomen om alle mijten te doden. Dat kan best lastig zijn. Meer lezen:https://www.rivm.nl/scabies

TEEK

Nog zo’n spinnetje, maar ietsje groter, is een teek. Hoe groot een teek is hangt af van de soort, van de leeftijd en van de hoeveelheid opgezogen bloed. Maar het kan een speldenknop of een halve centimeter zijn. 
In Nederland leven ongeveer 14 soorten harde en zachte teken in de natuur. Teken hebben in hun levenscyclus maar drie bloedmaaltijden nodig. Tussen de eerste en de laatste keer eten zit ongeveer vier jaar. Ze kunnen dus heel lang zonder eten.
Harde teken hebben een rugschildje en monddelen die uitsteken. Volgezogen met bloed zien ze eruit als een watermeloenpit met acht pootjes. Ze kunnen zich hechten aan dieren en mensen die toevallig langskomen. Dit doen ze door zich uit struiken te laten vallen en mee te gaan met de wind. Ze kunnen niet vliegen of springen. Na de hechting zaagt de mond zich als een soort kurketrekker door de huid naar binnen. Na een tijd - bijna een dag - gaat de teek speeksel met antistollingsmiddel inbrengen en bloed zuigen. Na een dag in de natuur kun je dus één of meerdere teken op je huid hebben. Dat is op zich helemaal niet erg. Want de teek laat vanzelf los. Maar er zijn harde teken die een vervelende bacterie in het speeksel kunnen hebben. Deze bacterie heet Borrelia, de veroorzaker van borrelioses of de ziekte van Lyme. Lyme is een plaatsje in Amerika waar in 1975 ineens veel kinderen een soort reuma hadden, met pijn in hun gewrichten. Een paar goede onderzoekers vonden toen een bacterie uit een harde teek als oorzaak. Daarom, na een dag in het groen: tekencontrole doen! Zie of voel je er een, direct met een pincet er uit (laten) trekken. Hoewel borreliose gelukkig  goed met antibiotica te genezen is kun je deze infectie beter voorkomen.
Meer informatie: https://www.rivm.nl/nieuws/teek-pak-m-beet

Dokter Thecla Hekker