Verdiepen

Hier vind je achtergrondinformatie bij het thema, voedsel voor je spiritualiteit
en tips voor de geloofsopvoeding.

Oorlog en vrede van de heilige Franciscus

In 1202, toen oorlog uitbrak tussen Assisi en Perugia, zag de jonge Franciscus van Assisi zijn kans. Hij werd soldaat. Het hoefde niet. Zijn vader was een welgestelde zakenman en de zonen van zulke mensen kunnen vaak de horror van oorlog ontlopen. Maar Franciscus zag geen horror in oorlog. Hij zag avontuur en glorie voor zich, zijn jongensdroom om ridder te worden zou werkelijkheid worden. Vol bravoure ging hij het leger in. Op het slagveld werd het een nachtmerrie. De mannen van Assisi werden overmeesterd. Om zich heen zag Franciscus soldaten verminkt en afgeslacht worden. Hijzelf werd krijgsgevangene. Een jaar lang bleef hij opgesloten in een vochtige ondergrondse cel, totdat zijn vader losgeld voor hem betaalde.

Het evangelie spreekt ook over losgeld en vrijlating, maar dan van een andere orde. In Matteüs (20:28) lezen we dat de Mensenzoon zijn leven heeft gegeven als losgeld voor velen. Wat betekent dat? Het betekent dat Jezus alles heeft gegeven om ons te bevrijden. Door zijn oprechte leven en vrijwillige dood heeft de Zoon van God de weg gewezen naar volheid van leven. Deze ultieme vrijlating zien we terug in het verhaal van Franciscus. Jezus bevrijdt hem uit zijn oude, zondige manier van denken. Door Jezus leert Franciscus dat glorie en vrede niet uit oorlog voortkomen, noch komt geluk van aardse bezittingen.

Franciscus’ bekering begint tijdens zijn gevangenschap. Terwijl hij ernstig ziek neerligt, komt God naar hem toe in visioenen. Na zijn vrijlating verdraagt hij de psychische schade van oorlog en toch ervaart hij een diepe vrijheid. Bij het zien van een melaatse rent hij niet weg, zoals hij vroeger altijd gedaan had, maar omhelst hij de man. In de vervallen kerk in San Damiano hoort Franciscus de stem van Jezus: ‘Herbouw mijn Kerk.’ Franciscus keert zijn rijkdom de rug toe. Hij leeft vervolgens in armoede, herstelt kerkjes, dient melaatsen en verkondigt het evangelie - letterlijk aan heel de schepping: zie zijn preken aan vogels en zijn tederheid tegen de wolf van Gubbio. In plaats van oorlog te voeren, spreekt Franciscus met sultan al-Kamil in Egypte, in een poging om de vijfde kruistocht te beëindigen. De heilige Franciscus belichaamt het evangelie. Hij laat zien hoe men, geleid door God, in harmonie kan leven met de medemens en de natuur.

Voor vrede op aarde hebben we meer nodig dan politieke verdragen die recht doen aan de materiële belangen van de betrokken partijen. We hebben het besef nodig dat Gods liefde heel de schepping verbindt, en dat God ons de weg wijst naar de ware vrede. Toen mijn vader naar de Vietnamoorlog ging, was hij net zo optimistisch als Franciscus, en toen hij terugkwam was hij net zo beschadigd. Met eigen ogen heb ik gezien hoe oorlog een familie door de generaties heen kan ontwrichten – tot op de dag van vandaag. Maar gelukkig is dat niet het hele verhaal. Mijn vader zal je ook vertellen dat hij alles overleefd heeft dankzij de liefde van Jezus. Ik zal nooit vergeten wat hij op een dag tegen mij zei. Ik was een jaar of tien. Nadat ik een peace sign had getekend pakte hij de potlood: ‘Dit is ook een peace sign,’ en hij tekende een Chi-Rho. Je ziet ze hiernaast, Ch (X) en R (P) de eerste twee letters van ChRistus in het Grieks.

Tim Schilling