Verdiepen

Hier vind je achtergrondinformatie bij het thema, voedsel voor je spiritualiteit
en tips voor de geloofsopvoeding.

Wie is er bang voor de boze wolf?

De wolf kan trots zijn op zijn reputatie. Hoewel hij maar één van de talloze dierensoorten is, heeft hij een vooraanstaande plek ingenomen in de menselijke verbeelding. In de fabels van Aesop, de sprookjes van de broeders Grimm, de Russische literatuur en de cowboyfilms van Hollywood is hij een gevreesde figuur die symbool staat voor bedreiging. Kinderen worden hier al vroeg mee geconfronteerd. Als de drie biggetjes niet opletten, worden ze door de wolf opgegeten. Hetzelfde geldt voor Roodkapje.

Verzoening met de wolf
In de christelijke lectuur komt de wolf ook regelmatig voor. De Bijbel stelt de wolf voor als sluw (Habakkuk 1,8), roofzuchtig (Matteüs 7,15) en gevaarijk (Johannes 10,12). In het levensverhaal van de heilige Franciscus zien we hoe een hele stad bang wordt voor een wolf die vee en later mensen opeet. Zo bang zijn de inwoners van Gubbio geworden dat niemand meer buiten de stadsmuren durft te zijn. Alleen Franciscus, gewapend met zijn geloof, durft het aan. In de aanwezigheid van de wolf maakt hij een kruisteken. Hij spreekt de wolf aan. “Je terroriseert het volk. Dat kan niet. Je hebt honger. Dat snap ik. We maken een afspraak. Jij stopt met roven en wij geven je te eten.” De wolf buigt voor Franciscus en legt zijn poot in zijn hand. Ziehier een klassiek verhaal over verzoening (vgl. Jesaja 11,16).

Niet iedereen is blij met wolven
Het is ook een actueel verhaal. Kort geleden ben ik in Montana USA geweest, een staat groter in oppervlakte dan Duitsland, met maar één miljoen inwoners (tegenover de 80+ miljoen van Duitsland). Het vee daar wordt nog steeds bedreigt door wolven en er wordt een verhit debat gevoerd tussen veehouders en de milieu-activisten, die wolven graag in hun natuurlijke omgeving zien. Ook dáár kunnen ze een Franciscus goed gebruiken.

Wat voor bedreiging vormt de wolf?
Maar laten we hier niet alleen maar aan de oppervlakte blijven. Want als de Bijbel en het levensverhaal van Franciscus het hebben over 'de wolf', suggereren ze méér dan de bedreiging door een bepaalde diersoort. Net als bij de Psalmen die spreken over 'vijanden' (die 'vermorzeld' moeten worden), moeten we hier de tekst ruimer interpreteren. We kunnen ons beter afvragen: Door wie of door wat word ik in mijn leven werkelijk bedreigd? En wat kan ik hieraan doen?

In- of extern?
In het leven komen we twee soorten bedreigingen tegen, bedreigingen van buitenaf en bedreigingen van binnenuit. Slachtoffers van oorlog, armoede, misbruik en dergelijke hebben met externe bedreigingen te maken. De wolf klopt, bij wijze van spreken, aan de deur. Maar de wolf kan ook al in ons zijn. We kunnen bedreigd worden door onze eigen zwaktes, stoornissen en zondes. Dit soort toestanden wordt besproken in – om bij onze metafoor te blijven – verhalen over de 'weerwolf'. In zulke verhalen kunnen we de enge kenmerken van de wolf – zijn begeerte, zijn boosheid, zijn gebrek aan moraliteit – herkennen in onszelf.

De wolf echt begrijpen
Het verhaal van Franciscus en de wolf van Gubbio geeft inzicht in het omgaan met zowel externe en interne bedreigingen. Kijk naar zijn wapenrusting en strategie. Net als de heilige Paulus aanraadt (Efeziërs 6,11-18), beschermt Franciscus zich met het schild van zijn geloof en met (het 'zwaard van') het woord van God. Zijn kruisteken doet een beroep op de Goede Herder die zijn schapen niet in de steek laat (Psalm 23, Johannes 10). Met zijn 'knots en zijn staf' schiet God Franciscus te hulp, en geeft Hij hem moed. Daarbij gebruikt Franciscus ook zijn verstand – wat óók een geschenk is van God. Franciscus probeert zijn 'vijand' te begrijpen. Wat is de ware bron van deze bedreiging? Waarom gedraagt de wolf zich zo? Franciscus gaat met de vijand in gesprek. Hij probeert begrip op te brengen voor zijn situatie. Hij erkent de bron van de ellende, de 'honger' in de wolf. Hij probeert de honger te stillen. Hij maakt afspraken met de wolf waarbij iedereen baat heeft.

In het mensengeheugen leeft Franciscus voort als man van de verzoening. Dit pad durfde hij te lopen, omdat Jezus hem voor was gegaan.

Tim Schilling