Verdiepen

Hier vind je achtergrondinformatie bij het thema, voedsel voor je spiritualiteit
en tips voor de geloofsopvoeding.

Adam lag vastgebonden

Eén van mijn favoriete gedichten in het Engels is ook één van de oudste die nog bekend is. Het komt uit de vijftiende eeuw en heet 'Adam lay ybounden'(Adam lay bound). Het gaat over Adam, vastgebonden door de zonde en de dood, die vierduizend winters moest doorstaan voor de bevrijding door Christus. Het is een speels poëem, met scherpe beelden en een verrassende draai. Tegenover de winter en de vastgebonden mens staat de eenvoudige appel waardoor zoveel verloren ging ('And all was for an apple'). Maar dan komt de ontknoping: Gelukkig maar, zegt de dichter, dat het zo is gegaan. Want dankzij deze daad is 'our ladie' Koningin van de Hemel geworden. En daarom mogen we zingen, Deo gratias! (De volledige tekst met een link naar een muzikale uitvoering vindt u aan het einde van dit artikel.)

Gelukkige fout

Het gedicht zegt met andere woorden wat de heilige Paulus ook zegt in zijn Brief aan de Romeinen (5,17): "Door de overtreding van één mens begon de dood te heersen, als gevolg van zijn val. Hoeveel heerlijker zullen zij die de overvloed van de genade en de gave van de gerechtigheid ontvangen, leven en heersen, dankzij de ene mens Jezus Christus!" Zo bekeken is de zonde van onze voorouders Adam en Eva inderdaad een felix culpa, een 'gelukkige fout'.

Mens in de knoop geraakt

Het verhaal van de Zondeval (Genesis 2-3) hoeven we niet letterlijk te nemen om recht te doen aan de waarheid en waarde ervan. Belangrijker dan het terugvinden van Adam en Eva in de geschiedenis is het snappen van de boodschap van dit verhaal, namelijk dat de mens zichzelf behoorlijk in de knoop heeft gewerkt door zijn neiging tot zelfverheerlijking. In Genesis (3,5) lezen we hoe de mens wordt verleid door de gedachte om gelijk te worden aan God. Door in te gaan op deze verleiding bederft de mens zijn relatie niet alleen met God maar ook met zijn naaste en met de schepping (3,16-19; 23-24). Hij moet zijn leven voortzetten buiten het paradijs.

Na de zondeval blijft de vraag, Wat nu? Waar vindt de mens de kracht, de wijsheid en de liefde om werkelijk recht te doen aan God, aan zijn broeders en zusters, en aan de schepping? Ziehier de vastgebonden Adam, wit van zijn vierduizend winters.

Ontknoping-verlossing

Maar nu de ontknoping. 'Zoals allen sterven in Adam, zullen ook allen in Christus herleven', zegt Paulus. 'De eerste mens, uit de aarde genomen, is aards; de tweede is uit de hemel... Net zoals wij het beeld van de aardse mens hebben gedragen, zo zullen wij ook het beeld dragen van de hemelse mens'. (1 Korintiërs 15,22; 47; 49). God verlost de mens niet van buitenaf (los van de mens), maar van binnenin. God wordt zelf mens. Hij deelt ons lot en laat zien hoe het, met zijn hulp, mogelijk is om trouw te blijven aan God, aan onze naasten, en aan de schepping.

De kerkvader Irenaeus (2e eeuw na Christus) werkte dit mooi uit in zijn verzoeningsleer. Daarin trekt hij parallellen tussen de zondeval en de verlossing. Jezus en Maria wandelen bij wijze van spreken het pad van Adam en Eva opnieuw. Waar Eva ja zegt tegen de verleiding van de slang, bewaart Maria haar eigen jawoord voor God (Lucas 1,38). Waar Adam de verboden vrucht eet, weigert Jezus brood voor zichzelf te maken in de woestijn (Matteüs 4,3-4; Lucas 4,3-4). Waar Adam en Eva hoogmoedig naar de macht van God hebben gegrepen, vernedert God zich door gelijk te worden aan de mensen (Filppenzen 2,7-8). Door trouw te blijven aan Zijn Vader tot aan de dood, herstelt Jezus de relatie tussen God en mens en doet Hij de deur open naar het hemelse Paradijs. In naam van God en mens doet Jezus wat voor de mens alleen niet mogelijk was. Dit is wat wij vieren met Pasen.

Hierbij verwijs ik graag naar het verhaal van Jezus met Lazarus in het Evangelie volgens Johannes (hoofdstuk 11). Jezus huilt bij het dode lichaam van zijn vriend en wekt hem weer tot leven. 'Lazarus, kom naar buiten!' roept Jezus. 'En de dode kwam naar buiten, zijn voeten en handen gebonden met zwachtels en zijn gezicht in een doek gewikkeld. 'Maak hem los', zegt Jezus, 'en laat hem gaan.''

Jezus is de opstanding en het leven. Wie in Hem gelooft mag dan wel sterven, toch zal hij leven (Johannes 11,25).

TS

Adam Lay Ybounden

Adam lay ybounden
Bounden in a bond;
Four thousand winter,
Thought he not too long.
And all was for an apple,
An apple that he took,
As clerkes finden
Written in their book.
Ne had the apple taken been,
The apple taken been,
Ne hadde never our ladie,
Abeen heav'ne queen.
Blessed be the time
That apple taken was
Therefore we moun singen
Deo gracias!