Kijktafels

Hier vind je inspirerende voorbeelden van hoe je kunt kijken en spelen passend bij het thema,
het seizoen en de feesten in deze tijd.

Zes weken houvast, vast wel!

Nodig:

* een paars lapje of placemat
* een platte schaal gevuld met zand
* een stuk touw waar je zeven knopen in kun leggen
* een (poppenhuis)poppetje
* een eenvoudig doosje met een mooie binnenkant
* enkele klimopranken
* tekstonderzetter 'om een betere wereld' en/of een waxinelichtje in een houdertje
* een steen

Paars in de liturgische kleur van de veertigdagentijd. Paars staat voor bezinning en inkeer. Als ondergrond voor de kijktafel gebruiken we daarom een paars lapje of placemat.

Zet op de paarse ondergrond een neutrale, platte schaal gevuld met zand. Het zand staat symbool voor de woestijn waar het Joodse volk veertig jaar rondtrok en leerde hoe ze volk van God konden zijn. Ook Jezus trekt zich voor hij eropuit gaat in Israël veertig dagen terug in de woestijn, waar hij in stilte en zonder afleiding zich voorbereidt op zijn roeping. Hij wordt er op de proef gesteld.

WEEK 1: DE EERSTE KNOOP, KEUZE GEVEN

Begraaf een klein schaaltje in het zand en doe er water in en twee klimopranken. Schik deze klimopranken langs de rand van de schaal. Een steen helpt ze op hun plaats te blijven en verbergt het kleine schaaltje water. Klimop hecht zich overal aan vast. Vaak zo stevig dat je het heel moeilijk lostrekt. Zo staat dit natuurelement symbool voor 'trouw', voor de trouw van God. God heeft zich hecht met zijn schepping verbonden. Zijn band met grote en kleine mensen is onverbrekelijk.

Leg op het zand een stuk touw en leg daar één knoop in. We kennen allemaal de uitdrukking als je iets niet vergeten wilt. Dan zeggen we dat we het 'in onze oren knopen'. Ook de uitdrukking 'ik maak een knoop in mijn zakdoek' - uit de tijd dat iedereen nog zakdoeken van stof gebruikte - is bekend. Omdat we op de kijktafel zowel een symbool voor 'houvast' en 'niet vergeten' willen, koos ik voor een stevig touw met knopen erin als centraal symbool voor deze veertigdagentijd.

Zeker als je nog jonge kinderen hebt, helpt een poppetje om zich te identificeren met het verhaal op de kijktafel. Het poppetje staat vlakbij de knoop van de week. De eerste knoop in het touw herinnert ons aan een eerste manier van geven. Namelijk 'een keuze geven'.

De keus geven. We hebben altijd een keus. Kies je voor sobere maaltijden of overvloedige? Kies je voor jezelf of de ander? Kies je voor  het rijk van God of voor je eigen wereldje en eigenbelang.  Een geschikt bijbelverhaal waar het over  kiezen gaat is het verhaal van de rijke jongeling.  In de rubriek vertellen vind je alle bijbelverhalen die passen bij de onze kijktafel.

De eerste knoop van de zeven,
die gaat over 'keuze geven':
    Kun jij je broertje kiezen laten?
    Kun je even stoppen met praten,
    even niet denken aan resultaten,
    maar die ander de keuze laten?
Vasten is geen kinderspel,
maar je kunt het VAST WEL!   

Zet een waxinelichtje op de onderzetter 'om een betere wereld'. Deze onderzetter zit in het eerste koffertje 'Beginnen maar' en in de kaft van het Kijktafelboek.

Deze onderzetter past uitstekend bij de veertigdagentijd, waar we ons - door ons bewust te zijn van ons doen en laten - willen inzetten voor een betere wereld.

Als we geld uitsparen bijvoorbeeld door soberder te zijn in ons eten en drinken, snoepen, tussendoortjes e.d, kan dit aan de Vastenaktie ten goede komen.

Bij de kijktafel staat ook een eenvoudig doosje. Maar het is een heel bijzonder doosje, want de verborgen binnenkant is mooi beschilderd. In de rubriek 'knutselen en doen' doet Marjet de Jong je voor hoe je een spanen doosje mooi kunt beschilderen.

In dit 'doosje van je binnenste' kunnen ook papiertjes met gebedsintenties worden gedaan: Wat leeft er binnen in je aan zorg,  dankbaarheid, vragen, wil om te veranderen, verdriet, blijdschap, frustratie...? Kortom alles wat leeft in onze ziel - van kinderen en volwassenen - kunnen we zo toevertrouwen aan God.

In de rubriek 'bidden en vieren' vind je een mini-viering voor thuis, geschikt voor alle zondagen van de veertigdagentijd.  Waarbij de knoop, het 'doosje van je binnenste', het versje en het bijbelverhaal van de week een rol spelen.

WEEK 2: DE TWEEDE KNOOP, AANDACHT GEVEN

Leg op de tweede zondag van de veertigdagentijd de tweede knoop in het touw en zet het poppetje bij deze knoop. Deze tweede knoop herinnert ons aan een tweede manier van geven. Deze week willen we aandacht geven.

De tweede knoop van de zeven,
die gaat over 'aandacht geven':
    Ga je weleens naar een zieke toe,
    of naar een eenzame, oud en moe?
    Als het daar saai is, niets te beleven,
    kun je dan toch iemand aandacht geven?
Vasten is geen kinderspel,
maar je kunt het VAST WEL!

Het bijbelverhaal van deze week gaat over een lamme man, die al 38 wacht tot iemand hem helpt om op het juiste moment in het water van de vijver te komen. Maar niemand slaat acht op hem...

WEEK 3: DE DERDE KNOOP, DE TIJD GEVEN

De kijktafel kan ook zonder poppetje. Dan spreekt het symbool van het touw dat ons houvast geeft om de veertigdagentijd bewust te beleven en de knoop die ons herinnert aan de 'manier-van-geven-van de week' zeker zo sterk.
In de derde week staat de knoop voor 'de tijd geven'. Geduld hebben is vaak niet makkelijk. Thomas Halik schreef: "Geduld hebben met jezelf is hoop, geduld hebben met een ander is liefde, geduld hebben met God is geloof."

De derde knoop van de zeven,
die gaat over 'de tijd geven'.
    Ben jij geduldig, als iets niet wil lukken
    en je niet dadelijk vruchten kan plukken?
    Kun je wachten als iets niet vandaag is,
    ben je geduldig als iemand traag is?
Vasten is geen kinderspel,
maar je kunt het VAST WEL!

Het bijbelverhaal is het verhaal van de vijgenboom die geen vrucht draagt. De eigenaar wil hem daarom omhakken, maar degene die verantwoordelijk is voor de zorg voor de boom pleit voor geduld...

Geduld opbrengen. Voor mensen, voor dingen. Het de tijd geven. Waarom meteen iets weggooien als je het met een beetje geduld ook kan repareren? Of geduldig wachten tot je aan de beurt bent, of je voor de zoveelste keer iets moet uitleggen, zoeken, opruimen...

WEEK 4: DE VIERDE KNOOP, VERGEVEN

Maak op de vierde zondag van de veertigdagentijd een vierde knoop in het touw. Deze vierde knoop helpt ons met vergeven. Paus Franciscus zegt dat de drie belangrijkste woorden die een mens in zijn leven kan leren zijn: '(mag ik) alsjeblieft, dankjewel en sorry'.

De vierde knoop van de zeven,
die gaat over 'schuld vergeven':
    Maak jij gauw je excuus ergens voor?
    Zeg jij makkelijk 'sorry, hoor'?
    Andresom, als iemand je onrecht doet,
    kun je dan zeggen: 'Vooruit, het is goed'?
Vasten is geen kinderspel,
maar je kunt het VAST WEL!

Deze week oefenen we in 'sorry zeggen' als er iets verkeerd gaat en een 'sorry' van de ander echt accepteren. Zo kunnen we telkens opnieuw beginnen en de ander met nieuwe ogen zien. Zonder dat er iets blijft hangen of broeien.  Zo werk je in het klein aan een wereld waar het vredig is, omdat ons eigen hart én de harten van de mensen vredig worden.

Het 'doosje van ons binnenste' speelt misschien deze week de belangrijkste rol. Want een ander iets vergeven, of zelf vergeven worden, is iets wat je van binnen raakt. Er zijn ook dingen die we niet kunnen veranderen. Die kunnen we op een briefje schrijven en ze in het doosje doen. Zo bidden ww ervoor brengen ze bij God te binnen: dat hij zich erover ontfermt. "Gebeden veranderen de wereld niet" zei Albert Schweitzer eens, "maar ze veranderen mensen en mensen veranderen de wereld."

WEEK 5: DE VIJFDE KNOOP, WEG KUNNEN GEVEN

We leggen deze week al weer de vijfde knoop in het touw dat ons houvast geeft in deze veertigdagentijd. Deze week willen we concreet iets weg kunnen geven.

De vijfde knoop van de zeven,
die gaat over 'weg kunnen geven':
   Sta jij bezitterig in het leven?
   Lukt het jou om iets weg te geven?
   Je spullen, je geld of je vrije tijd?
   Ben je vrijgevig, tot delen bereid?
Vasten is geen kinderspel
Maar je kunt het VAST WEL!

Iets geven kan altijd, ook al heb je niets. Laat je inspireren door de poster 'Geven' in de rubriek 'Verdiepen'. Maar kijk ook samen wat jullie kunnen weggegeven van jullie overvloed. Zijn er dingen dubbel? Bij acties 'twee halen, één betalen' zou je het tweede product aan de plaatselijke voedselbank kunnen doneren. Een sobere maaltijd maken en het uitgespaarde geld voor de Vastenactie bestemmen. Wees creatief, hulp geven kan op veel verschillende manieren en kan ook uit concrete, praktische hulp bestaan. Op veel plaatsen worden vrijwilligersdagen georganiseerd waar buurtbewoners bijvoorbeeld samen de speeltuin opknappen, de straat schoonmaken, zwerfvuil opruimen e.d. Ook kinderen kunnen zo hun steentje bijdragen.

Het bijbelverhaal van de week is het bekende verhaal van 'vijf broden en twee vissen' die genoeg waren voor iedereen, misschien juist omdat er werd gedeeld?

WEEK 6: DE ZESDE KNOOP, JE LEVEN GEVEN

De zesde knoop van de zeven
Gaat over 'je leven geven'.
    Jezus heeft dat uit liefde gedaan.
    Hij kwam op het einde alleen te staan.
    In de goede week staan we daarbij stil:
    dat Jezus ons zijn leven geven wil.
Vasten is geen kinderspel
Maar je bezinnen,
dankbaar vanbinnen,
dát kun je VAST WEL!

Deze week begint met Palmzondag en eindigt op Stille Zaterdag. Het is de week waarin we meeleven met Jezus, die in Jeruzalem samen met zijn leerlingen Pesach gaat vieren.  Op dit Joodse feest wordt de bevrijding uit Egypte herdacht en gevierd. Het is een feest over bevrijding van macht, onrecht en slavernij.

De religieuze leiders en de machthebbers willen Jezus uit de weg ruimen, helemaal nu het volk hem heeft toegejuicht als hun langverwachte koning, toen Jezus op een ezeltje Jeruzalem binnentrok. Jezus zal deze week zijn leven geven, als gebroken brood.

De verhalen van de Goede week vind je in alle kinderbijbels.

In het thema 'Ontknoping', vind je een serie kijktafels speciaal voor de Goede Week, waar het touw met de knopen een nieuwe betekenis krijgt. Dit thema komt vanaf 18 maart a.s. beschikbaar. De laatste kijktafel van de serie 'vast-wel' en de serie 'ontknoping'  is dezelfde onderstaande kijktafel.

PASEN: DE 'ZEVENDE' KNOOP, GOD GEEFT LEVEN

Haal alle knopen uit het touw. De zevende knoop, is geen echte knoop maar een geheel ontknoopt touw!

De dood en het lijden hebben niet het laatste woord bij God: 'God heeft ons bestaan uit de knoop gehaald' horen we in het versje. Wikkel om het ontknoopte touw een klimoprank en laat dit klimop-touw vanuit een (graf)steen de hoogte, de hemel in gaan. Als steun voor het touw kan je een hoog, smal vaasje of glas gebruiken, waar vrolijke voorjaarsbloemen in gestoken worden. Zo symboliseer je dat het touw van houvast en de trouw van God samengaan en met elkaar onlosmakelijk zijn verbonden.

De zevende knoop van de zeven
is de paasknoop van 'God geeft leven'.
    Op paasmorgen, vroeg naar het graf gegaan,
    treffen de vrouwen geen lichaam aan.
    De dood is geweken, het leven straalt,
    God heeft ons bestaan uit de knoop gehaald.
Vier Pasen, want Jezus is opgestaan!
Vier feest, want de hemel is opengedaan!

God geeft hoop en heeft Jezus nieuw leven geschonken en heeft ook daarmee nieuw, onvergankelijk leven gegeven.

Voor de voorjaarsbloemen is gekozen voor sleutelbloemen: Jezus heeft voorgoed het rijk van de dood ontsloten en de mogelijkheid van nieuw leven voor alle mensen geopend.

Als je een poppetje hebt gebruikt op de kijjktafel. Laat de handjes naar de lucht wijzen.

Zo roept het poppetje  'Alleluja' en het lichtje brandt op de onderzetter 'leve het nieuwe Leven' . Deze tekstonderzetter zit in het koffertje 'Beginnen maar' en in de kaft van het Kijktafelboek.

Eventueel kan je het dekseltje van het 'doosje van ons binnenste' op de kijktafel zetten, want het laat vrolijke vlinders zien. Vlinders als beeld van metamorfose. Het Griekse woord 'psyche' betekent én 'vlinder' én 'ziel' !

EK