Het verleden in het heden

Toen ik jaar of tien was, woonden we aan een rivier, met aan de overkant een maïsveld. Van ons huis was er geen ander huis of gebouw zichtbaar en voor hetzelfde geld zag het er honderd jaar geleden precies hetzelfde uit. Ik kon het me voorstellen, het leven van vroeger, uit de tijd van de eerste boeren, de tijd van de Franse voyageurs, de tijd van de Indianen. Dat fantaseren deed ik ook graag, want ik had veel belangstelling voor geschiedenis, een interesse die aangewakkerd en aangemoedigd werd op school. Het was de tijd van de Bicentennial, 1976, het tweehonderdste geboortejaar van Amerika, en zowel op school als op de televisie werd er volop aandacht besteed aan de gebeurtenissen in de vrijheidsoorlog. Bovendien was ons eigen dorp ook van historische betekenis, want daar vond in 1811 een cruciaal gevecht met de Indianen plaats, de slag van Tippecanoe. Waar je ook keek, overal zag je het verleden om je heen.

Niet elke kind heeft iets met geschiedenis. In mijn geval was ik bevoorrecht door mijn omgeving en had baat bij de gemotiveerde leerkrachten en mijn eigen gedrevenheid als lezer. Maar zonder zulke bevorderende krachten kan een kind gemakkelijk denken dat het verleden irrelevant is. “Dat is toch voorbij?” En wie heeft tijd voor de geschiedenis wanneer het digitale “nieuws” de hele dag binnenstroomt?



Toch is er veel voor te zeggen om historisch besef onder kinderen te cultiveren. Het is een cliché, maar daarom niet minder waar: wie de geschiedenis niet kent is gedoemd ze te herhalen. In deze geest heeft het Nederlands voerbalelftal de historische plek Auschwitz-Birkenau bezocht tijdens het EK voetbal in Polen en Oekraïne. Zo"n confrontatie met de voorbije tijd leert ons waartoe de mens in staat is, tot goed en tot kwaad. Bovendien leert het ons relativeren. Er zijn belangrijker dingen in het leven dan het verloren voetbal of de nieuwste shows of de laatste tweets.



Een 'geschiedenis' God
Voor de gelovige is het belangrijk te weten dat het christendom een religie van de geschiedenis is. Het christelijke wereldbeeld is er niet één van eeuwige hervatting in een cyclus van reïncarnatie. Voor de christen heeft de geschiedenis een begin (de Schepping) en een eind (het Laatste Oordeel). Jezus Christus, 'de Alfa en de Omega', staat aan het begin en aan het einde van de geschiedenis, als het Woord door wie alles gemaakt is en als degene die komen zal om de levenden en de doden te beoordelen. Maar let op: Jezus is ook het scharnierpunt van de geschiedenis. Door geboren te zijn in de tijd heeft hij "de regels van het spel" veranderd. Dankzij hem is de deur naar de eeuwigheid opengegaan in de voorbijgaande tijd. Gelovigen blijven voorlopig in de tijd, maar worden door hun verbondenheid met God - bij wijze van spreken - boven de tijd uitgetild.



Dat christendom de geschiedenis zeer serieus neemt, wordt onderstreept door de Bijbel (een geschiedenis van Gods machtige daden) en door de geloofsbelijdenis van de Kerk. Weet jij waarom Pontius Pilatus genoemd wordt in de geloofsbelijdenis? Je zou eerder denken dat de Kerk de naam van deze man, die Jezus naar zijn dood gestuurd heeft, zou willen vergeten. Maar nee, hij wordt genoemd, omdat het laat zien dat Jezus werkelijk een man was – geen spook, geen legende – die geboren werd in een specifieke tijd en plaats. 'Ja, het Woord is vlees geworden! Hij is onder ons zijn tent komen opslaan en we hebben zijn heerlijkheid gezien…' (Johannes 1,14). Door zijn komst en door de gave van zijn Geest heiligt hij de wereld en de tijd. En daaraan mogen wij meewerken.



Kortom: leer en waardeer de geschiedenis, en help je kinderen dat ook doen! Ons land, onze vrijheid, ons geloof is niet zomaar ontstaan. Dit zijn schatten die voortgekomen zijn uit de genade van God en de diepe verlangens en kostbare offers van onze voorouders. Hoe meer we dit door hebben, hoe dankbaarder we zullen zijn en hoe beter we in staat zullen zijn, om onze eigen verantwoordelijkheid te dragen voor de overlevering aan toekomstige generaties.

TIPS
Tenslotte heb ik een paar tips voor degenen die belangstelling voor de geschiedenis willen wekken in hun kinderen:
1. Er zijn geweldige, interactieve musea die hierbij kunnen helpen: Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam is net grondig gerenoveerd, maar zie ook het Openluchtmuseum in Arnhem en Archeon in Alphen aan den Rijn. Voor verdieping in de geschiedenis van het christendom, zie museum Catharijneconvent in Utrecht en Orientalis in Nijmegen.
2.Gebruik de vakantie om kerken, ruïnes, catacomben en andere historische plekken te bezoeken.
3.Bespreek de eigen, geleefde geschiedenis met opa"s en oma"s. Neem een interview af.
4.Veel mooie dvd"s zijn beschikbaar. Mijn kinderen hebben recent met veel belangstelling gekeken naar Dertien in de Oorlog.

Veel plezier en veel wijsheid!

TS